Multimedijalna izložba “Kad je zanat bio zlatan” Narodnog muzeja iz Aranđelovca, predstavila je ovdašnjoj javnosti 16 starih zanata kojisu bili zastupljeni u tamošnjem kraju, kao što su lončarski, kamenorezački, kovački, stolarski, opančarski, ćurčijski, vunovlačarski, abadžijski, terzijski, krojački, užarski, voskarski, berberski, sajdžijski, fotografski i pekarski (pekar i pitar). Svi zanati su predstavljeni tekstom i fotografijama na legendama i kopiranim Majstorskim pismima, zatim kroz etnografski materijal (alat i gotovi proizvodi), a ono što je zanimljivost ove izložbe, koja je nagrađena Valtrovićevom nagradom za najbolju izložbu za 2020. godinu, je mogućnost da se uz pomoć najnovijih elektronskih tehnologija, skeniranjem obeleženih fotografija pokrenu aplikacije na telefonu ili tabletu, u kojima se vidi zapis procesa rada zanatlija, u trajanju od par minuta. Aplikacija pod nazivom “Muzej za poneti” može se preuzeti u Play prodavnici i ona pruža uvid u sve segmente izložbe, čak i više, tu su fotografije i dokumenti koji nisu prikazani uživo.
Kako je na otvaranju ove izložbe u Narodnom muzeju Valjevo istakla autorka Lila Drobac Krstić, muzejski savetnik, nakon predstavljanja u Etnografskom muzeju u Beogradu, usledilo je Valjevo, njen rodni kraj, samo u ličnoj karti.
“Realizacijom multimedijalne izložbe “Kada je zanat bio zlatan”, želeli smo da posetiocima svih uzrasta, kroz interaktivnu prezentaciju, približimo veštine starih aranđelovačkih zanatlija, kao deo nematerijalnog kulturnog nasleđa našeg naroda. Izložba i katalog su rezultat višegodišnjih terenskih istraživanja starih aranđelovačkih zanata (beležene kazivanja starih zanatlija, prikupljanьe originalnih Majstorskih I Kalfenskih pisama i fotografija vezanih za rad aranđelovačkih zanatlija, fotografisane іn sіtu, u zanatskim radionicama, na vašarima i pijacama, u parku Bukovičke banje gde su prodavali svoje proizvode), kao i naučno-istraživačkog rada. Pre par godina u okviru terenskih istraživanja, snimljeno je osam zanatlija koje demonstriraju svoje veštine pred kamerom, dok je jedan snimljen2015. godine (vunovlačar)”, navela je Lila Drobac-Krstić I dodala da izložbu prati katalog u kome su obrađeni svi zanati, spisak izloženih predmeta, kao i spisak svih zanatlija od prvog popisa u Aranđelovcu iz 1863., pa sve do 1983. godine.
Kako otkriva, Aranđelovac je početkom 20. veka bio opančarski centar tog dela Šumadije, i njen deda bio je opančar, te joj je taj zanat, kako reče, srcu najbliži. Posle Zakona o zabrani torbarenja, opančari nisu mogli da idu sa torbama od sela do sela, pa su ljudi s jeseni na konjima dolazili i kupovali od aranđelovačkih opančara opanke za celu porodicu. Od podatka da je 1900. godine je bilo 30 opančarskih radionica došli smo do toga da ih danas u Aranđelovcu više nema.
“Opančara više nema. Abadžija ima zahvaljujući sve kulturno-umetničkim društvima, kao za potrebe turizma, u vidu suvenira. Takođe, ostali su i ovi zanati uslužnog karaktera kao što su frizeri, berberi, časovničari, fotografi, samo što je sad drugačije, sve je prilagođeno ovom vremenu”, kaže autorka izložbe I otkriva otkuda naziv “Kad je zanat bio zlatan”.
“Zanati su nekad bili osnov privrede, pre industrializacije, i kad kažemo zlatne ruke majstora, iako su one kvrgave, opančarima isečeni palčevi od desne ruke od noža, stolari znate da niko nema svih deset prstiju, izborane ruke… te zlatne ruke su iškolovale puno dece i nema zanatlija iz Aranđelovca čije dete nije završilo ili višu ili visoku školu. To su sve učitelji, profesori, lekari, naučnici i zato mi uvek kažemo zlatne ruke, jer su oni izdržavali svoje porodice i teželi su tome da im se deca školuju”.
U galeriji Narodnog muzeja Valjevo za potrebe ove izložbe iz aranđelovačkog muzeja je dopremljen uređaj Venera gde se može pogledati zanimljiv prikaz segmenata ove izložbe.
Be First to Comment