“Potreban novi model finansiranja i podsticaja za priključenje na daljinski sistem grejanja koji daje rezultat”

Postojeći model finansiranja i podsticaja za priključenje na sistem daljinskog grejanja ne daje preko potreban rezultat, istakao je na konferenciji za medije dr Slobodan Ilić saopštavajući rezultate istraživanja i analize “14 godina Toplane Valjevo: Valjevski čađavi vazduh i sistem daljinskog grejanja – Može li drugačije?”. Kao autor ovog istraživanja, koje je sprovela Nevladina organizacija Centar za održiv lokalni i regionalni razvoj Šušeoka, Ilić je ukazao da sa primenom primerenijeg modela priključivanja građana Valjeva na daljinsko grejanje, valjevska Toplana i ovdašnji sistem daljinskog grejanja bi mogli da budu neuporedivo kvalitetnije iskorišćeni.

Nastavkom primene sadašnjeg modela finansiranja priključivanja na sistem daljinskog grejanja, uz dinamiku priključenja 87 korisnika na godišnjem nivou, ostvarenu poslednjih godina, za dostizanje postavljenog cilja od 15.000 domačinstava bilo bi potrebno 117 godina, dok bi za ostvarenje cilja grejne površine od 1.250.000 m2 bilo potrebno 62 godine! To je samo jedan od zaključaka sprovedenog istraživanja, koje ukazuje i na druge poražavajuće rezultate.

Od početka rada Toplana 2008. godine i od početnog cilja da se po završetku toplifikacije, na sistem daljinskog grejanja u Valjevu priključi oko 15.000 domaćinstava ili oko 1.250.000 m2 grejne površine, do kraja posmatranog perioda 2021. godine priključilo se 10% stambenih jedinica, što je oko 15% ukupnog broja domaćinstava, odnosno 33% grejne površine.

“U Valjevu u 2021. godinu ima 4.847 stambenih jedinica koje su priključene na sistem daljinskog grejanja, a u našem gradu prema po slednjem popisu ukupno ima 47.857 stambenih jedinica. Ako se pođe od toga da je broj domaćinstava jednak broju korisnika i da je korišćen ovaj broj od 4.847, opet po osnovu poslednjeg popisa prema kojem u Valjevu ima 32.178 domačinstava, zaključuje se da 5o predstavlja pomenutih 15% ukupnog broja domaćinstava. Na kraju 2021. godine, prema izveštaju o radu Toplane, priključeno je 411.218 m2 grejne površine od projektovanih 1.250.000 m2, što je 33%”, naveo je podatke dr Slobodan Ilić.

On je dalje saopštio da je u posmatranom periodu od 14 godina, od 2008. kada je u Valjevu pušten sistem daljinskog grejanja, pa do 2021, ugašeno 23 kotlarnice i uvedene su nove tehnologije u proizvodnji toplotne energije, čime je Toplana uspela da sve štetne materije, koje emituje u vazduh, svede ispod zakonom dozvoljenih graničnih vrednosti.

“To je dobra stvar, ali da li je to dovoljno? Za neki drugi grad možda, dok je za Valjevo koje ima izraziti problemom aerozagađenja nedovoljno”, istakao je Ilić.

On je ukazao na to da je kapacitet Toplane mnogo veći od onoga što se sada koristi u sistemu daljinskog grejana, što omogućava da se primeni novi model finansiranja, sa primerenim podsticajima za priključenje na sistem. Taj novi model bi, prema njegovom mišljenju trebalo da usvoji Skupštine grada, što bi, vremenom, generisalo daleko povoljnije podatke o aerozagađenju u Valjevu.

“Da li u našem Gradu ima dovoljno “svesti” kod svih onih koji su “nadležni”, kako kod Gradskog rukovodstva, tako i kod pozicionih i opozicionih političkih stranaka, stručnjaka iz JKP “Toplana” Valjevo, domaćih stručnjaka različitog profila, postojećih i budućih korisnika sistema daljinskog grejanja, pa da se civilizovano, kroz društveni dijalog ili druge javne primerene formate, dođe do novog modela koji radi i daje primeren rezultat? Sa primenom primerenijeg modela priključivanja građana, valjevska Toplana i ovdašnji sistem daljinskog grejanja bi mogli da budu neuporedivo kvalitetnije iskorišćeni. Negativan odgovor bi nas uverio da nedostatak potrebnog stepena odgovornosti i “političke svesti” na lokalnom nivou onemogućava rešavanje životnog pitanja važnog za sve naše sugrađane”, kazao je Ilić.

Nabrajajući razloge zašto postojeći model finansiranja i podsticaja za priključenje na sistem daljinskog grejanja ne daje preko potrebne rezultate, Ilić je naveo da potencijalni korisnici nisu dovoljno informisani o postojećem modelu finansiranja, dok su drugi razlozi ekonomske prirode i odnose se na to da su priključak i grejanje skupi, da je nedovoljna termoizolacija nepriključenih objekata itd.

“Smatram da je u cilju sagledavanja realnog stanja sa svih ključnih aspekata potrebno izanalizirati postojeći model finansiranja priključenja i građanima ponuditi novi model sa paketom aktivnosti i primerenih podsticaja na period od 5 do 10 godina. Mogli bi da se fokusiramo u prvoj fazi da ustanovimo koliko ima potencijalnih korisnika uz samu trasu toplovoda, ili u njenoj neposrednoj blizini. Na pitanje koliko bi to moglo da košta, odgovor bi mogao da bude kontra pitanje: koliko bi RFZO uštedeo ako bismo imali zdrave sugrađane i koliko se našeg novca potroši kada neko od sugrađana oboli, pa ga narednih decenija lečite? Ili možda još drastičniji argument – koliko naših sugrađana zauvek napušta Valjevo između ostalog, i zbog problema prekomernog aerozagađenja”, kazao je Ilić.

U kompletnoj analizi posmatran je period do 2008. godine i period od 2008. do 2021. godine, s tim što je ovaj drugi period podeljan na dva dela 2008-2012 i 2013-2021). Posmatrana su 4 osnovna parametra: grejna povšina, vrelovodna mreža, toplotne stranice i korisnici sistema daljinskog grejanja.

“Do 2008. godine stanje po pitanju grejne površine bilo je 31%, ostalih 69% priključeno je u ovih ostalih 14 godina. Kada je reč o vrelovodnoj mreži, na kraju 2021. godine ukupna dužina vrelovoda je 24.433 m. Do početka 2008. bilo je izgrađeno 5.500 m ili 23%, a to znači da je u posmatranom periodu 2008-2021 izgrađeno 77% vrelovodne mreže. Što se tiče toplotnih stanica, na kraju 2021. bilo ih je 151, do početka 2008. izgrađeno je 32, i to predstvalja 21%, a too znači da je 79% toplotnih postanica izrađeno u periodu 2008-2021. Ono što je vrlo indikativno i na šta posebno želim da ukažem jsu korisnici. Ukupno korisnika na kraju 2021. godine ima 5.303. Od toga 72% ili 3.806 korisnika se priključilo do početka 2008. godine, a samo 28% ili 1.497 korisnika se priklučilo u posmetranih 14 godina”, izneo je podatke Ilić.

On je saopštio i izvode iz sprovedenog istraživanja i izvršene analize. Naime, do kraja 2012. godine u Toplani su instalisana dva kotla ukupne snage 80 megavata (jedan od 30 i drugi od 50). Od 2008. kada je počela da radi Toplana, u našem sistemu daljinskog grejanja toplotna energija proizvodila se i isporučivala iz 26 toplotnih objekata, i to iz toplotnog postojenja na mazut u Toplani i 13 kotlarnica, koje su kao energent koristile takođe mazut, i 12 koje su koristile ugalj. Dok se na kraju 2021. toplotna energija isporučivala iz 3 objekta – jednog postojenja u Toplani na gas/mazut i dve kotlarnice od kojih jedna kao energent koristi pelet, a druga ugalj.

“Ono što je posebno zabrinjavajuće je da su u sva 4 parametra, rezultati zabeleženi od 2008. do 2012. godine neuporedivo veći i bolji nego za devetogodišnji period od 2013. do 2021. godine. Koji su to bolji rezultati? Prvo, 2,4 puta je bila veća grejna površina prosečno po godini novopriključena u periodu 2008-2012 (32.130 m2) u odnosu na period 2013-2021 (13.480 m2). Zatim, za 52% je bila duža izgrađena vrelovodna mreža prosečno 1.735 m po godini u periodu 2008-2012, u odnosu na prosečnih 1.140 m godišnje za period 2013-2021. Oko dva puta bilo je više izgrađenih toplotnih podstanica, prosečno 12 godišnje u periodu 2008-2012, u odnosu na 6 podstanica za godinu dana u periodu 2013-2021. Za 66% se više novih korisnika priključivalo prosečno po godini u periodu 2008-2012 (144 novopriključenih) u odnosu na period 2013-2021 (87 novopriključenih)”, podaci su koje je saopštio dr Slobodan Ilić, autor istraživanja i analize “14 godina Toplane Valjevo: Valjevski čađavi vazduh i sistem daljinskog grejanja – Može li drugačije?”

M.P.M.