JEDINSTVENO ARHEOLOŠKO OTKRIĆE U PETNIČKOJ PEĆINI: Pronađena najveća poznoantička pečinska nekropola u Evropi!

Arheolozi Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Valjevu, Istraživačke stanice Petnica i speleolozi Društva mladih istraživača “Vladimir Mandić Manda”, nedavno su otkrili najveću kolektivnu pećinsku poznoantičku grobnicu u Evropi u novootkrivenoj dvorani Petničke pećine. Pronađeni su skeletni ostaci više od 20 osoba, različite starosne dobi, od dece do odraslih, kao i delovi keramičkih posuda iz perioda kasne antike (IV – V vek n.e.). Ova otkrića svrstavaju Petničku pećinu u grupu značajnih arheoloških lokaliteta i predstavljaju važan element za poznavanje i proučavanje antičke Evrope. U narednom periodu predstoje detaljne antropološke, genetske i druge specijalističke analize skeletnog materijala, kao i precizno datovanje skeleta. Tim povodom, razgovarali smo sa Vladimirom Pecikozom, arheologom zaposlenim u Istraživačkoj stanici Petnica, koji se na poziv speleologa prvi susreo sa nesvakidašnjim prizorom u Petničkoj pećini.

“Novi lokalitet pronađen je u do sada nepoznatoj dvorani Petničke pećine, koja je otkrivena sasvim slučajno usled višemesečne suše koja je smanjila nivo vode u podzemnom Aždajinom jezeru u pećini. Speleolozi Društva istraživača “Vladimir Mandić Manda” ušli su u pećinu u okviru svojih redovnih aktivnosti i uočili neuobičajno nizak nivo vode, koji im je omogućio da prodru dublje u pećinu. Tada su otkrili novu dvoranu, koja je nazvana Dvorana istraživača. Videli su da pored speleološkog nakita pećina čuva i arheološki materijal i tada su me pozvali da se uključim u dalji tok istraživanja. Kao stručno lice, otišao sam da vidim o čemu se radi. Sačekao me nesvakidašnji prizor! U bistroj vodi veliki broj skeletnog materijala obložen peskovitim muljem, koji jednostavno leži na samim stenama, na tom dnu podzemnog toka reke Banje, koja izvire iz Petničke pećine”, rekao je za Valjevska posla Vladimir Pecikoza o svom prvom susretu sa novim lokalitetom u Petničkoj pećini i naglasio da su odmah o ovome obavestili arheologe valjevskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture, kao i dugogodišnje saradnike sa kojima su zajedno radili na različitim arheološkim projektima i istraživanjima.

Rezultati pokazuju da je dvorana iskorišćena kao prirodna grobnica u kojoj su ostavljena tela više od 20 osoba, čije ostatke je vremenom podzemni vodeni tok izmeštao iz prvobitnog položaja. Preliminarne antropološke analize ukazuju da su kosti očuvane u dobrom stanju i da se radi o individuama različitog uzrasnog doba, od dece do odraslih. Pecikoza je precizirao da su pronađeni skeletni ostaci oko 20 individua, među kojima ima i dece, kao i pokretni materijal koji čeka dalje analize.

“Takav vid sahranjivanja u doba pozne antike, sa velikim brojem skeleta koji su pohranjeni duboko unutar pećine, do sada nije bio poznat na tlu Evrope. Nalaz iz podzemnog toka reke Banje predstavlja jedinstveni slučaj i značajno arheološko otkriće. Na značaj Petnice i Petničke pećine tokom perioda pozne antike upućuju i rezultati ranijih arheoloških istraživaja sa nekropole ispred pećine, kao i grobnog mesta novorođenčeta unutar bočnog kanala dvorane sa vigledima. Po svojoj prirodi ova otkrića svrstavaju Petničku pećinu u grupu značajnih arheoloških lokaliteta i predstavljaju važan element za poznavanje i proučavanje antičke Evrope. U narednom periodu predstoje detaljne antropološke, genetske i druge specijalističke analize skeletnog materijala, kao i precizno datovanje skeleta”, kazao je naš sagovornik Vladimir Pecikoza.

Kao arheolog koji je fokusiran na valjevski kraj i Petnicu, Pecikoza ističe da nije video mesto koje u prečniku od 300 metara ima tako veliki broj arheoloških lokaliteta, počev od ledenog doba, od kvartarnih slojeva do današnjih dana, kao što je to slučaj baš u Petici.

“Prva istraživanja praistorijskog lokaliteta ovde su započeta još krajem 19. veka na praistoriskom lokalitetu ispred Petničke pećine. Najpre, tu je radio naš prvi arheolog prof. Mihailo Valtrović i njegov saradnik Đorđe Jovanović, a potom i prof. Branko Gavela i arheolog Narodnog muzeja u Valjevu Novak Milošević. Osnivanjem Istraživačke stanice Petnica arheološka istraživanja na tom prostoru postaju značajno brojnija i sprovode se u saradnji sa Srpskom akademijom nauka. Najnoviji lokalitet zajedno sa poznoantičkim naseljem ispred pećine, Petnička pećina, Petnička crkva, predstavljaju jedinstveno mesto i bogat korpus istraživačkih resursa gde mi, posmatrano u širim razmerama, možemo da imamo neverovatne rezultate. Podsetiću vas da je u Petničkoj pećini otkriven najveći pećinski medved u Srbiji”, naglasio je Pecikoza.

Pored detaljnih antropoloških analiza i određivanja preciznijeg datovanja novootkrivenih skeleta, kao i genetičke analize celokupnog materijala pronađenog u Petničkoj pećini i ispred nje, dalja istraživanja biće usmerena na otkrivanje potencijalnog naselja u kome su osobe čiji su skeleti pronađeni živele, kao i arheološka iskopavanja u još uvek neistraženim delovima pećine.

Istraživanje je podržano od strane Grada Valjeva.